CÁC VÙNG SẢN XUẤT RƯỢU VANG CHÍNH CỦA Ý

Đối với nhân dân Ý (Italy), rượu vang là một thứ đương nhiên không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày, cũng giống như bánh mỳ và olive vậy. Hơn thế nữa, nó còn là một thành phần quan yếu trong nền văn hoá, lịch sử và cả trong tâm thức của họ.

Nước Ý trải dài từ dãy núi Alps đỉnh cao tuyết phủ trên miền Bắc, xuống đến đảo Sicily quanh năm nắng ấm giữa Địa Trung Hải ở miền Nam, theo một chiều dài tới 760 miles (khoảng 1223km). Chỗ nào cũng sản xuất rượu vang cả, nhưng vì địa dư và khí hậu khác hẳn nhau nên rượu vang của mỗi khu vực đều có đặc điểm nổi bật riêng của nó.

Nước Ý có nhiều những giống nho bản địa hơn bất kỳ quốc gia nào trên thế giới. Trên thực tế hiện tại, nước Ý có sản lượng sản xuất rượu vang nhiều hơn cả Pháp. Mặc dù, xét về phía cạnh truyền thống sản xuất rượu vang hảo hạng lâu đời thì không bằng Pháp, nhưng hiện nay Ý đang cho cả thế giới biết đến những dòng rượu vang mang hương vị và phong cách hấp dẫn tuyệt vời.

              Bản Đồ Mô Tả Các Vùng Vang Ý

Các Vùng Trọng Điểm Làm Rượu Vang Của Ý: Chúng ta phân chia nước Ý thành 4 miền Tây Bắc, Đông Bắc, Miền Trung, và cuối cùng là Miền Nam với các Hải Đảo. Mỗi vùng đều có những vùng làm rượu ngon danh tiếng, đặc trưng của nó.

Miền Tây Bắc: Valle d’ Aosta, Piadmont, Liguria, Lombardi, Emilia-Romagna.

Miền Đông Bắc: Trentino – Alto – Adige

Miền Trung: Tuscany, Umbria, Marches, Abruzzi, Molise

Miền Nam & Các Hải Đảo: Campania, Basilicata, Sicily, Apulia, Calabria, Sardinia

Trong số 19 vùng trên đây, vùng nào cũng có làm ra rượu vang ngon, nhưng chúng ta sẽ tập trung vào 3 vùng quan trọng nhất là PIEDMONT, TUSCANY, VENETO và một phần NAM Ý.

A – VÙNG PIEDMONT: Chữ “Piedmont” bắt nguồn từ tiếng Pháp Pied de Montagne có nghĩa là ‘chân núi”, vì nó nằm ngay dưới chân dãy núi Alps. Do đó vùng đất này có nhiều cao nguyên, đồi núi, khi hậu rất lạnh về mùa đông. Nhưng thoai thoải dốc về phía Đông Nam là vùng đồng bằng của thung lũng sông Po, khí hậu ấm áp, đất cát phì nhiêu và là nơi sản xuất ra những thứ rượu đỏ ngon xuất sắc được cả thế giới ngưỡng mộ như: Barolo, Barbaresco, Gattinara.

Cả 3 thứ rượu này đều được làm bằng một loại nho thổ sản của Ý, có chứa nhiều tannin, nhiều acid là Nebbiolo. Theo luật của Ý, rượu Barolo phải được làm 100% giống nho Nebbiolo, nên màu sắc của nó thẫm và mùi vị rất đậm đà, mạnh mẽ. Để đưa ra được thị trường tiêu thụ, loại rượu này cần nghỉ ít nhất dưới hầm trong thùng gỗ sồi 2 năm và 1 năm trong chai, để chất tannin và acid bắt đầu dịu bớt xuống. Còn ở cấp độ Riserva thì phải để dưới hầm ít nhất 5 năm (3 năm trong thùng gỗ sồi và 2 năm trong chai).

Rượu vang Barbaresco cũng được làm bằng 100% nho Nebbiolo nên mùi vị giống như Barolo, nhưng chỉ phải để ở dưới hầm 2 năm (ít nhất 1 năm trong thùng gỗ sồi).

Rượu Gattinara thì được làm bằng ít nhất 86% nho Nebbiolo, 14% còn lại là 2 loại nho Bonarda và Vespolina, được pha chế thêm vào cho dịu bớt.

Ngoài ra còn một số giống nho phổ thông ở Piadmont là Dolcetto và Barbera. Hai loại này nói chung đều làm ra thứ rượu vang uống nhẹ nhàng (giống như tươi mát theo kiểu Beaujolais của Pháp), họ hay dùng vang này để ăn cùng mấy món đặc sản của Ý như Sausage, Prosciutto và những đĩa Spaghetti.

Piadmont cũng là quê hương của loại rượu vang trắng sủi tăm là Moscato d’Asti, hay gọi ngắn là Asti. Nó là một thứ spackling (Brut) của Ý, phẩm chất tốt, nổ cũng kêu như Champagne của Pháp, nhưng khác biệt hầu hết ở chỗ là những chai Asti đều rất ngọt và giá tiền chỉ vào khoảng 1/3 của chai Champagne.

Thêm một sản phẩm thú vị quan trọng khác của Piadmont là rượu Vermouth. Vermouth không phải là rượu vang chính thống, nhưng muốn được nhãn hiệu Vermouth, nó phải chứa ít nhất 70% rượu vang, 30% còn lại là những thứ rượu mạnh khác để tăng cường nồng độ, và trộn lại thêm gia vị lấy từ rễ cây và hoa cỏ để tăng thêm mùi thơm của rượu.

           Amarone & Barolo Wine

B – VÙNG TUSCANA / TUSCANY: Tuscany là trái tim của rượu vang đỏ nước Ý. Nói như vậy không sai, bởi đây là vùng sản xuất ra nhiều thứ rượu ngon được xếp vào hạng DOCG (xem thêm ở mục số 7 để biết về thuật ngữ, cấp bậc) hơn bất cứ vùng vùng nào khác trên nước Ý. Loại nho chủ đạo ở đây từ xưa cho đến hiện tại vẫn là Sangiovese. Từ những cây nho Sangiovese cổ đại tốt nhất, người ta đã dùng phương pháp tạo sinh vô tính (cloning) để tạo ra những giống nho mới, hoàn toàn tốt như Brunello, Sangioveto và Prugnolo Gentile. Những giống nho này góp phần chính cho mấy thứ rượu đỏ có tiếng nơi đây như; Brunello di Montalcino, Rosso di Montalcino, Morellino, Carmignano, Vino Nobile di Montalpulciano, Chianti, Chianti Classico.

Rượu vang trắng vùng Tuscany xuất sắc nhất là Vernaccia di San Gimignano, làm từ giống nho Vernaccia, đều được trồng sung quanh thành phố cổ kính San Gimignano. Nó là thứ rượu vang trắng đầu tiên của Ý được quy chế DOC vào năm 1966, rồi đến năm 1993 thì được nâng cấp tiếp lên DOCG danh giá.

Brunello Di Montalcino (DOC 1966 – DOCG 1980): Giống như một hòn đảo nổi lên giữa vùng đất bằng phẳng, thị trấn Montalcino ở cách thành phố chính Siena chừng 20 milies (khoảng 33km) về phía Nam. Loại nho Brunello Di Montalcino phải là Sangiovese 100%. Rượu phải được ngâm ít nhất 2 năm trong thùng gỗ sồi, rồi nằm nghỉ thêm ít nhất 2 năm nữa, tổng cộng là 4 năm. Nếu là cấp độ Reserva thì phải ít nhất 5 năm trở lên.

Chianti (DOC 1967 – DOCG 1984 – MODIFIED 1996):  Vùng Chianti Classico nằm trên những ngọn đồi có nhiều rừng cây bao phủ ở quãng giữa 2 thành phố Florence và Siena. Loại nho để làm Chianti Classico phải là Sangiovese từ 75% - 100%, Cânilo Nero nhiều nhất 10%, Trebbiano và Malvasia cho đến 6% và các loại nho khác được sử dụng nhiều nhất là 15%. Thời gian nằm nghỉ trong thùng gỗ sồi ít nhất là 1,2 năm. Còn cấp đọ Reserva thì cần nhiều hơn 2,3 năm sau mới được mang ra bán. Những chai rượu vang Chianti Classico đều có hình con gà trống màu đen làm biểu hiện.

Vino Nobile Di Montepulciano: Khu vực này làm rượu nhỏ hơn cả so với mấy nơi nổi tiếng kể trên. Cũng giống như Montalcino, thị trấn Montepulciano với những bức tường thành kiên cố bao quanh toà lâu đài được xây dựng từ nhiều thế kỷ trước đây, tạo cho nó cái phong vị của một thành phố lịch sử cổ kính, rất hấp dẫn đối với du khách quốc tế. Vino Nobli được làm bằng nho Prugnolo Gentile, một thứ “clone” của Sangiovese, cùng với một số loại nho bản xứ khác thêm thắt vào. Phẩm chất rượu vang cũng đậm đà, mềm mại gần được như Brunello di Montalcino.

Super – Tuscan: Điều này cần phải được khẳng định Super – Tuscan không phải là một cấp bậc chính thức của rượu vang Ý, mà chỉ là các tên gọi do các nhà sản xuất và giới tiêu thụ đặt ra để chỉ định những thứ rượu thơm ngon xuất sắc nhưng vượt ra ngoài luật lệ của vùng Tuscany (tất nhiên là nó không nằm trong các tiêu trí, cấp bậc mà chính quyền Ý xét duyệt).

Lại phải nói về lịch sử ở Bolgheri, một thị trấn nhỏ xinh đẹp trong vùng Tuscany nằm gần bờ biển, đây là nơi được coi là nơi đã khởi xướng làn sóng đổi mới về phương pháp truyền thống trồng nho và làm rượu, nhằm mục đích cải tiến sản phẩm chất rượu vang Ý, bất chấp những luật lệ và truyền thống cổ xưa. Chính những bước đi đột phá này, đã giúp danh tiếng “Supe Tuscan” của vùng này đã đạt tới trình độ thơm ngọt tuyệt vời, đến mức khiến cả thế giới phải sững sờ kinh ngạc.

Những giống nho chủ đạo để làm ra những chai Supe Tuscan thượng hạng phần lớn là những loại nho tốt nhất của vùng Bordeuax như Cabernet Sauvignon và Merlot, một số ít là nho bản xứ Sangiovese. Dưới đây là địa diện một số chai Supe Tuscan danh tiếng nhất, và những loại nho được dùng cho loại vang đó

• Sasicaia: 75% Cabernet Sauvignon, 25% Cabernet Franc.
• Ornellaia: 90% Cabernet Sauvignon, 5% Merlot, 5% Cabernet Franc.
• Solaia: 80% Cabernet Sauvignon, 20% Sangiovese.
• Tignanello: 80% Sangiovese, 20% Cabernet Sauvignon.
• Masseto: 100% Merlot.
• Cepparello: 100% Sangiovese.
• Grattamaco: Sangiovese, Malvasia Nera, Cabernet Sauvignon với những tỷ lệ không nhất định.
• Prunaio: Phần lớn là Sangiovese.

                                                                                          Tuscany Trái Tim Của Vang ý

C - Veneto: Đây là một vùng trồng nho cổ kính, lâu đời của Ý, Veneto trải rộng từ chân dãy núi Alps xuống đến bờ biển Adriatic. Nói về sản lượng, Veneto làm ra một khối lượng rượu vang khổng lồ, đứng vào hạng thứ hai trong tất cả các vùng làm rượu ở nước Ý (chỉ sau Apulia miền Nam). Nhưng về phẩm chất, rượu vang của Apulia kém hơn, chỉ có phần tương đối ít được xếp vào hàng DOC, trong khi tỷ lệ rượu ở cấp DOC và DOCG của vùng Veneto cao hơn nhiều. Đại diện tiêu biểu ở vùng này có 3 loại nho gồm 1 trắng và 2 đỏ cho dễ nhớ:

Soave: Rượu vang trắng, được làm bằng nho bản xứ Garganega 70% và có thể mix 30% nho khác như Chardonnay, Trebbiano hoặc Pinot Blanc.

Valpolicella: Rượu đỏ được làm bằng 3 loại nho chính mix với nhau là Corvina, Rondinella và Molinara.

Bardolino: Cũng được làm bằng những thứ nho hệt như Valpolicella nhưng nho được trồng ở khu vực khác và tỷ lệ pha trộn khác nha.

           Veneto – Vùng Rượu Vang Khó Hiểu Nhất Nước Ý

D – VÙNG NAM Ý

PUGLIA: Trong hàng thập kỷ qua, vùng đất nằm ở cực nam nơi phần gót của chiếc ủng nước Ý có địa thế tương đối bằng phẳng và ngập nắng đã xoay xở và chuyển mình sang sản xuất vang đỏ có nồng độ mạnh, với sắc đỏ đậm để đều đặn chuyển lên phía Bắc dùng để pha trộn với những loại vang khác nổi tiếng hơn. Truyền thống này được duy trì cho tới ngày nay; tuy nhiên khi khônhg còn các khoản trợ cấp của Liên Minh Châu Âu dành cho các vườn nho đã vùng rượu vang này phải tìm kiếm một bản sắc nhận diện riêng để phát triển những dòng vang đặc sắc cho mình.

Phần lớn những loại rượu vang đỏ ở đây có vị mạnh, đôi lúc kèm với vị ngọt sắc nét. Những loại vang trắng cũng khá nặng và có vẻ cần có thêm vị chua để giữ chúng tươi mới hơn. Tiềm năng nơi đây có loại vang hồng sẽ có khả năng thành công hơn nữa

Family Varvaglione Puglia 

Các giống nho chủ đạo làm nên tên tuổi ở Puglia là: Primitivo (Zinfandel), Negroamaro, Malvasia Nera, Nero di Troia, Bombino Bianco, Minutolo, Malvasia Bianca.

Sadinia: Nổi tiếng là hòn đảo khô hạn, hiện tại và tương lai có tiềm năng rất lớn được nhận diện trên bản đồ rượu vang thế giới. Ngày nay loại vang Vermentino trắng, không ngọt và thơm ngát của vùng này đang bị sao chép ở khắp mọi nơi. Dòng vang Carrignano del Sulcis mạnh mẽ, giàu hương vị và bùng nổ được sản xuất ở mỏm phía Nam của đảo Sardinia là loại vang được làm từ nho Carignan, loại vang này chiếm được rất nhiều cảm tình mà thực khách du lịch ngang qua đây.

Giống nho chính ở khu vực Sadinia là: Cannonau (Grenache), Carignano (Carignan), Vermentino.

Sicily: Từng có những giai đoạn sản xuất rượu vang giống như vùng Puglia, nhưng bây giờ hòn đảo “thường bị xâm chiếm” này đã trở thành một trong những vùng rượu vang cuốn hút nhất nước Ý. Khu vực phía Tây là nơi giống nho Catarratto bình dị chiếm ưu thế, và được trồng ồ ạt để xuất sang Marsala, ngày nay loại rượu vang này được dùng nhiều trong bếp để chế biến món ăn ở Ý nói riêng.

Giống nho Nero d’Avola có vị anh đào ngọt ngào là giống nho làm rượu vang đỏ của khu vực phía Tây Sicily, trong khi những vườn nho phía Đông thì phong phú hơn. Etna đã trở thành một điểm nóng sản xuất những dòng vang trong suốt và cuốn hút, nó dường như toả ra lời thì thầm về nguồn gốc núi lửa của mình. Một số gia tộc họ sử dụng các giống nho Nerello Mascalese và đôi khi là Nerello Cappuccio để làm ra các dòng rượu vang này.

Giống nho chính ở vùng này: Nero d’Avola, Nerello, Catarraatto.

Nhìn chung lại rượu vang Ý được sản xuất từ Bắc chí Nam gồm rất nhiều phương thức khác nhau, và mùi vị từ đó cũng khác nhau rất xa. Nhưng rượu Ý được làm ra trước hết, và phần lớn, là để uống chung với đồ ăn trong những bữa ăn hàng ngày. Mà đồ ăn Ý thì dùng rất nhiều nước xốt làm bằng cà chua (tomato sauce), nhất là những món pasta. Bởi vậy phần lớn rượu vang Ý đều có đặc điểm chung là “fruity”, tức là vẫn còn vị ngọt mát của nước nho, để có thể đi kèm với sauce cà chua bản sắc truyền thống.